Uwolnić słowa
Zen_IT
Karolina Fortuna
Sztuka futurystyczna, dzieje się pięć lat później niż teraz. Naukowiec, który kiedyś eksperymentował z rybikami cukrowymi, prowadzi gabinet dentystyczny. Trafia do niego pacjent z językiem przyrośniętym do podniebienia - na skutek skażenia środowiska zmienia się w rybika. Równocześnie po latach wraca do domu córka dentysty, z niezałatwioną sprawą z przeszłości. Czas zwalnia, przyspiesza, w obliczu katastrofy dzieją się dziwne rzeczy... Tekst jest pełen absurdalnego humoru, ale z niepokojącym, apokaliptycznym przesłaniem.
Rybiki robią energię
Rozmowa z Karoliną Fortuną
Piotr Olkusz
Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych dwudziestego wieku artyści związani z literaturą, sztukami wizualnymi i teatrem kierują swoją uwagę w stronę eksperymentów poetyckich przypominających graficzną poezję futurystów lub kaligramy Apolinnaire’a. Poezja wizualna, konkretna, spacjalna – deklarują autorzy jej manifestów – ma uwolnić słowo z niewoli znaczeń. Ciekawe, że często zwraca się wówczas uwagę na performatywną funkcję słowa, podejmowane są próby zrozumienia związków słowa z przestrzenią (kartki papieru czy miejsca prezentacji słowa). W 1967 Pierre Garnier przygotuje specjalny numer pisma „Les Lettres” poświęcony teatrowi spacjalistycznemu: propozycje opublikowanych tam artystów nie przeszły do historii dramatu i teatru, a przecież wielu autorów pisze dziś swoje tekstu próbują zrozumieć związki słowa z przestrzenią i znaczeniami.
Nawozy sztuczne
Odwet
Tadeusz Nyczek
Ślepa plamka. O krytyce (2)
Dorota Semenowicz
Samo pytanie „Co robi skandal?” ukazuje moc skandalu. Jeśli coś robi, oznacza, że ma jakąś sprawczość, władzę, wywołuje konkretne skutki. W przypadku skandalu jako wydarzenia społecznego są to demonstracje pod teatrami, odwołane przedstawienia, odebrane dotacje. Mechanizm powstawania i rozwijania się skandalu jest zawsze podobny: jego podstawową konstrukcję stanowi korelat między tabu i instancją je legitymizującą, a siłę napędową – zaangażowanie mediów.
Pod Sztandar. Historia prawomocna i skandal
Joanna B. Bednarek
Kultura prawomocna działa tylko o tyle, o ile nie zostanie skorumpowana, zdemoralizowana, obnażona i dopóki zachowuje swoją siłę wzorcotwórczą. Bez tego jest dominacją, ale nie hegemonią. Problem polega więc na tym, że nie będzie już prawomocna – ale wciąż może być prawodajna. A zatem stawiać przed sądem tych, którzy próbują ją zakłócić lub poszerzyć.
Święte oburzenie i wyzywające czytanie
Kornelia Sobczak
Interpretacja, a więc i krytyka, jest nieustannym, natarczywym pytaniem: „a co jeśli?”. Co jeśli to, co homospołeczne, jest zarazem homoerotyczne, co, jeśli przyjaźń jest miłością, co gdyby Czarna Madonna stała się Tęczowa i co, jeśli jej zasmucone oblicze wyraża czułość, troskę, empatię i miłość wobec wszystkich dzieci? Co, jeśli konsumpcja jest największą nieprzyzwoitością współczesnego świata? Krytyka jest projektem podejrzliwym wobec oczywistości, niewygodnym i drażniącym, rozdrapującym symboliczne ramy i rany, ale też niosącym nadzieję.
Po bandzie
Ludzi jest dużo
Marek Beylin
Głową w bruk
13 podstawowych zasad Koszykówki opracowanych przez Jamesa Naimsmitha (13 pierwych prawił baskietboła, sformulirowannych Dżejmsom Nejsmitom)
Dmitrij Bogosławski
Przełożył Jakub Adamowicz
Akcja pozornie obyczajowego dramatu toczy się w jednym z bloków Mińska w 2018 roku. Bohaterowie są po trzydziestce, więc należą do pokolenia, które wychowało się, otrzymało edukację i rozpoczęło pracę zawodową pod rządami tej samej osoby. W tekście nie ma mowy o polityce i stosunku do panującego w kraju systemu. Ale można się domyślić, że są to osoby całkowicie apolityczne, jak znaczna część obywateli republiki, która nie doświadczyła innej władzy niż obecna.
Do kosza
Andriej Moskwin
Akcja dramatu Dmitrija Bogosławskiego toczy się w Mińsku, w 2018 roku. W tekście nie ma mowy o polityce i stosunku do panującego w kraju systemu. Ale czy na pewno?
Ale miasto mnie chroniło (Ali grad me je štitio)
Tanja Šljivar
Przełożyła Dorota Jovanka Ćirlić
Fabuła sztuki toczy się w dzielnicy biznesowej Frankfurtu nad Menem w okresie alterglobalistycznych protestów. Głównymi bohaterami są jednak członkowie serbskiej wspólnoty emigranckiej zajętej własnymi problemami, których skala wydaje się zupełnie oderwana od wielkich dysput ekonomicznych toczonych na wysokich piętrach szklanych drapaczy chmur. Dlaczego zatem młoda dziewczyna z Bałkanów postanawia skoczyć z dachu jednego z biurowców?
Ustanowienia
Umowy
Piotr Morawski
Pokolenia
Stanisław Godlewski
Czym były w ostatnim trzydziestoleciu mechanizmy wytwarzania hierarchii, poszukiwanie i stwarzanie autorytetów, spory pokoleniowe i obrachunki inteligenckie? W przypadku krytyki teatralnej wszystkie te działania były próbą uzyskania wpływu. W nowej sytuacji komunikacyjnej, z konkurencyjnymi mediami, wolnym rynkiem, przekształceniami prasy; w nowej rzeczywistości, którą trudno było ogarnąć i z nowym teatrem, którego nie zawsze łatwo było zrozumieć, krytyka poszukiwała, i wciąż poszukuje narzędzi, by jakoś wpływać na teatr. Opisuje nowe zjawiska po to, by je współtworzyć.
Rozmaitości: nieodkryta historia
Katarzyna Dudzińska
Na spotkaniu wokół książki Justyny Świerczyńskiej Teatr Rozmaitości Jarzyny i Warlikowskiego (Warszawa 2019) spotkali się Grzegorz Jarzyna i Krzysztof Warlikowski. Dyskutowali o kryzysie, w którym pogrążona jest Europa, o pysze naszej cywilizacji, o braku radykalności i potrzebie intensywności. O tym, że widownia zarówno TR Warszawa, jak i Nowego Teatru stale się powiększają, spektakle jeżdżą po kraju i zagranicy. Autorka książki o Rozmaitościach zdołała jedynie napomknąć, że jej przygoda z tym miejscem zaczęła się, kiedy jako dwudziestolatka obejrzała Magnetyzm serca.
Po przyjęciu
Ogólna teoria wszystkiego
Tadeusz Bradecki
Cis-moll
Walc dla Elwiry
Jerzy Marciniak i Piotr Marciniak
Historia obyczajowa osadzona na wsi, niedługo po wojnie i w następnych dekadach. Poznajemy trzech kolegów szkolnych zalecających się niezgrabnie do koleżanki z klasy, a potem obserwujemy, jak na ich dalszy los wpłynęła edukacja (lub jej brak), nieudane małżeństwo, alkohol, przemoc, a także pewien nauczyciel muzyki, kompozytor tytułowego Walca dla Elwiry. Jego postać ani razu się bezpośrednio nie pojawia, wnosi jednak do sztuki wątek historyczny, czyli pamięć o ofiarach rozstrzelanych przez Gestapo niedaleko Kalisza w 1945 roku. Od zbrodni mijają kolejne lata i przypomina o niej melodia, która nikomu nie przynosi szczęścia…
Varia
Konteksty: Słowo i to, co dostępne oku
Zofia Cielątkowska
Nowe sztuki:
Olga Dimitrijević (oraz Maja Pelević, Slobodan Obradović, Tanja Šljivar, Vedrana Klepica) Lepa Brena Prodžekt
Tanja Šljivar Smrt trgovačke putnice. Jedan monolog za evropu *fragmenti*
Wojciech Pestka Syrop z kocimiętki
